ලොව තිබෙන අවිහිංසාවාදීම ආගම වන්නේ බුදු දහම බව සමාජවේදීන් සිදුකරනු ලබන ඕනෑම ගවේෂණයකදී පිළිගනී. එයට හේතුව නම් සමාජ විද්‍යාඥයන් ලෝකය දකින්නේ එකම යායක් ලෙසිනි. විද්‍යත්මකව සහ තාක්ෂනික වශයෙන් සියල්ලම පිළිගන්නා වර්තමාන ලෝකය තුල ආගමික ගැටුම් නැති සියලුම ආගම් ලෝකයට සාමය රැගෙන ඒමට අවශ්‍ය මූලික ස්ථානය ගනී.
ආගමික ගැටුම් සහ වාර්ගික ගැටුම් මෙන්ම යුධ ගැටුම් සමග ලෝකයම වෙනස් වෙමින් විනාශය කරා ගමන් කරමින් තිබෙන අවධියක ලෝකයේ හොඳම ආගම ලෙස බුද්ධාගම සම්මානයට පාත්‍ර වූ බව ට්‍රිබියුන් ද ජෙනාෆ් පුවත්පතේ ලිපියක් පළකර තිබෙන බවට ශ්‍රී ලංකාවේ පුවත්පත් අද (2023 01 01) වාර්තා කර තිබේ. නමුත් විදේශ වාර්තා වලට අනුව එය ලැබී තිබෙන්නේ 2009 වර්ෂයේදීය.
ස්විට්සර්ලන්තය ජිනීවා හි පිහිටි ආගමික හා අධ්‍යාත්මික දියුණුව සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර සන්ධානය (ICARUS) විසින් මෙම සම්මානය සඳහා අවශ්‍ය පර්යේෂණ සිදුකර ඡන්දය චන්දය සදහා නිර්දේශ කර තිබේ. මෙහිදී සියලුම අධ්‍යාත්මික දෙපාර්තමේන්තු වල ආගමික නායකයින් 200 කට වැඩි පිරිසක් ඒකමතික යෝජනාවක් සමඟ රැස්වීමේදී මෙම සම්මානය ප්‍රදානය කිරීමට තීරණය කර ඇත.
එය සලකා බැලීම සඳහා වන නිර්ණායක පදනම් වන්නේ සාමය, ආදරය සහ පුද්ගල සහ සමාජ මට්ටම් දෙකෙහිම සම්බන්ධතාවයේ හැඟීම ප්‍රවර්ධනය කරන ආගම මතය. ලෝකයේ ප්‍රධාන ආගම් 38 හි සාමාජිකයින් 200 කට එකට ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමට ඉඩ දීමෙන් ප්‍රචණ්ඩත්වයෙන් තොරව පරිසර සංරක්ෂණයට සහාය වීම ඉලක්කරගනිමින් මෙය තේරීමට තීරණය කර තිබේ.
බොහෝ ආගමික නායකයන් තම ආගමට වඩා බුද්ධාගමට විරුද්ධව ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීම විශේෂත්වයකි. මේ කමිටුවේ බෞද්ධයන් සිටින්නේ සුළුතරයකි.
කමිටුවල මත කිහිපයක්
• ICARUS හි පර්යේෂණ අධ්‍යක්ෂ ජෝන් හල්ට් පැවසුවේ බෞද්ධයින්ට මෙම සම්මානය පිරිනැමීම පුදුමයක් නොවන බවයි. මක්නිසාද යත් බෞද්ධයන් කිසි විටෙක කිසිවෙකු සමඟ ආගමික යුද්ධයක් කර නොමැති බැවිනි. මේක අනිත් ආගම් වලට වඩා වෙනස්. එය අල්මාරියේ තුවක්කුවක් තබා ඇති හා පෙනේ. නමුත් වහාම එය පිටතට ගෙන දෙවියන්ගේ නාමයෙන් භාවිතා කරනු ඇත. අපි කවදාවත් දැකලා නැහැ බෞද්ධ බලවේග ආගම තුල පිහිටුවනවා. ඔවුන් උගන්වන දේ තුළම ඔවුන් හැසිරේ. අනෙකුත් ආගම්වල සංස්කෘතියට වඩා සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස්. එය විරුද්ධ දෙය කරයි’
• බෙල්ෆාස්ට්හි කතෝලික රදගුරු Ted O Shanghnessy මෙසේ පවසා තිබේ.
“මම කතෝලික ආගමට ආදරය කළත් ගරු කළත් අපි මිනිසුන්ට එකිනෙකාට ප්‍රේම කරන්න කියා දෙන එක ගැන මට අපහසුතාවයක් දැනෙනවා. ඒ දෙවියන්ගේ කැමැත්ත කියලා මිනිස්සු එකතුවෙලා මනුෂ්‍යත්වය ඝාතනය කරන වෙලාව ආවාම. ඒ නිසා මම බුද්ධාගමට ඡන්දය දෙනවා.”
• පකිස්තානයේ පැවිදි තල් බින් වසාද් භාෂා පරිවර්තකයෙකු මාර්ගයෙන් පැවසුවේ, “මම දැඩි මුස්ලිම් ජාතිකයෙක් වුවද, ආගමේ නාමයෙන් කෝපය හා ලේ වැගිරීමක් ඇති වන්නේ මන්දැයි මට නොතේරේ. පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට එකඟතාවක් ඇති කර ගන්නවාට වඩා මේ දේවල් බෞද්ධයන් අතර පමණක් සොයා ගත හැකියි”.
පකිස්තානයේ ICARUS සාමාජිකයෙකු වන Tal Bin Wassad තවදුරටත් මෙසේ පැවසීය: … ඇත්ත වශයෙන්ම, මට බෞද්ධයන් වන බොහෝ සමීප මිතුරන් ඇත.
• ජෙරුසලමේ සිට Robbi Shmuel Wassestein. කිව්වා.. “ඇත්තෙන්ම. මම යුදෙව් ආගමට ආදරය කරන අතර එය ලෝකයේ ශ්‍රේෂ්ඨතම ආගම ලෙස සැලකේ. නමුත් ඇත්ත වශයෙන්ම මම මගේ ආගමික යාච්ඤා කිරීමට පෙර සෑම දිනකම විපස්සනා භාවනා පවා පුහුණු කරමි.
කෙසේ වෙතත්, ICARUS මෙම සම්මානය පිරිනැමිය යුත්තේ කාටදැයි නොදන්නා බව එක් ගැටළුවක් තිබේ. මක්නිසාද යත් සියලුම බෞද්ධයන් ඔවුන්ට එම සම්මානය අවශ්‍ය නොවන බව පිළිතුරු දුන් බැවිනි.
බුරුමයේ බෞද්ධයන් මෙම සම්මානය නොපිළිගන්නේ මන්දැයි ඇසූ විට.. බුරුමයේ භික්‍ෂු භන්තේ ඝුරට හන්තා පැවසුවේ..
“මෙම සම්මානය ගැන අපි ඔබට ස්තූතිවන්ත වෙනවා. නමුත් අපි මෙම සම්මානය හරහා සියලු මිනිසුන්ට සලකමු. මක්නිසාද යත් බුදුන්ගේ මුල් සිත ඒ සියල්ල අප සියලු දෙනා තුළම පවතින බැවිනි”, ලෙස පවසන ලදී.
කෙසේ නමුත් මෙය වර්තමානයටද පොදුවේ සමානය. බෞද්ධයන් තවමත් ආගම වෙනුවෙන් සටන් නොකරයි. බුදු දහමේ ඉගැන්වීමද එයමය.