ඕස්ට්රේලියාවේ වෛද්ය සමාගමකට එරෙහිව මුදල් විසුද්ධිකරණයකට අදාළව සිදු කරනු ලබන විමර්ෂණයකදී හම්බන්තොට මහා රෝහල ඉදිකිරීමේදී මෙසේ දූෂිත ගනු දෙනු සිදු වී තිබෙන බව අනාවරණය වී තිබේ .
මේ පිළිබඳව ඕස්ට්රේලියාවේ ABC මාධ්ය ජාලය දීර්ඝ විස්තරයක් ඉදිරිපත් කර තිබේ. එහි සිංහල පරිවර්තනය පහත සදහන් වන අතර අදාළ මාධ්ය ආයතනයේ ලිපිය ද පහතින් සදහන් කර තිබේ.
සිංහල පරිවර්තනය – සිංහල ලිපියෙහි යම් යම් දෝෂ තිබේ නම් ඉංග්රීසි අනුවාදය අදාළ වේ.
මහා පරිමාණ ප්රසම්පාදනය පිළිබඳ පළපුරුද්දක් නොතිබුණද ඇස්පන් වෛද්ය සමාගමට රජයේ PPE කොන්ත්රාත්තුවලින් ඩොලර් බිලියන එකකට වඩා ලබා දී ඇත.
සෞඛ්ය අමාත්ය ග්රෙග් හන්ට් විසින් දේශපාලනිකව සම්බන්ධ සෞඛ්ය සේවා සමාගමක් වෙනුවෙන් දීප්තිමත් ප්රශංසා ලිපියක් ලියා අත්සන් කරනු ලැබුවේ, එම අයතනාය ඩොලර් මිලියන ගණනක PPE (Personnel Protective Equipment – පෞද්ගලික ආරක්ෂිත උපකරණ – මාස්ක් ආදිය ) ගනුදෙනු සඳහා ඔහුගේ දෙපාර්තමේන්තුව සමඟ සාකච්ඡා කරමින් තිබියදීය .
කැන්බරා පදනම් කරගත් ඇස්පන් වෛද්ය සමාගමට පොදු ටෙන්ඩරයකින් තොරව බදු ගෙවන්නන්ගේ අරමුදල් සහිත ලබා දී ඇති කොන්ත්රාත්තු ප්රමාණය ඩොලර් බිලියන 1.1 කට වඩා වැඩි අගයක් ගනී.
ඇස්පන් වෛද්ය සමාගමට එවැනි මහා පරිමාණ ප්රසම්පාදනය පිළිබඳ පූර්ව පළපුරුද්දක් නොතිබුණද, සෞඛ්ය දෙපාර්තමේන්තුව සමඟ සිදුව ඇති එහි ගනුදෙනු කර්මාන්තයේ පසුබිමක් ඇති වෙනත් ඕනෑම රජයේ සැපයුම්කරුවෙකුට වඩා ඩොලර් මිලියන 500ක් වැඩිය.
කොලඹ සන්ඩේ ටයිම්ස් සමග සහයෝගීතාවයෙන් කරන ලද සිව්කොන විමර්ශනයකින් ද තහවුරු වූයේ ඇස්පන් වෛද්ය සමාගමට ආයතනය දූෂණ හා මුදල් විශුද්ධිකරණය පිලිබඳ ජාත්යන්තර අපරාධ විමර්ශනයක පැටලී ඇති බවයි.
පොදුරාජ්ය මණ්ඩලීය රාජ්ය ලාංඡනය යටතේ නිකුත් කර ඇති හන්ට් මහතාගේ ලිපියෙහි ඇස්පන් වෛද්ය සමාගම පිළිබදව විස්තර කර ඇත්තේ, “ලෝකය පිළිගත්, ජාතික වශයෙන් සම්මාන ලැබූ සමාගමක්” සහ “ඕස්ට්රේලියානු රජයට සෞඛ්ය සේවා සපයන විශ්වාසදායක සැපයුම්කරුවෙකු” ලෙසිනි.
එහි දින සඳහන් කර නොතිබූ නමුත් එය ආමන්ත්රණය කර ඇත: “එය පිළිබඳව සැලකිලිමත් විය හැක්කේ කාටද?”
කෙසේ වෙතත්, ලේඛනය සකස් කර අත්සන් කරන ලද්දේ 2020 පෙබරවාරි මස අගදීය.
සිව් කොන විමර්ශනය වෙත ප්රකාශයක් කරමින් ඇස්පන් වෛද්ය සමාගම කියා සිටියේ පෙබරවාරි මාසය පුරාවට එය “PPE සඳහා සෞඛ්ය දෙපාර්තමේන්තුව විසින් අප වෙත ලබා දී ඇති මූලික කුඩා ඇණවුම් ලැබුනේ කොන්ත්රාත්තුවට අනුව නොවේ”, එය “ප්රමාණයෙන් වැඩි වීමට පටන් ගත්තා ” බවයි.
තොරතුරු දැනගැනීමේ නිදහස පිළිබඳ නීති යටතේ නිකුත් කරන ලද සෞඛ්ය දෙපාර්තමේන්තුවේ ලේඛනවලින් පෙන්නුම් කරන්නේ PPE සඳහා එක් කොන්ත්රාත්තුවක් 2020 පෙබරවාරි 22 දින ක්රියාත්මක කළ බවයි.
ඔස්ට්රේලියානු වරායන් සහ ගුවන් තොටුපළ සඳහා උෂ්ණත්වමාන ලබා ගැනීම සඳහා නිසි කොන්ත්රාත්තුවක් නොමැතිව මෙම සමාගම කඩිමුඩියේ කටයුතු කිරීමෙන් පසුව මෙම ලිපිය පැමිණියේය.
සෞඛ්ය දෙපාර්තමේන්තුවේ හිටපු ලේකම් ස්ටීවන් ඩකට් පැවසුවේ එවැනි ලිපියක් තමා කිසි දිනෙක දැක නැති බවයි.
“මෙන්න අපිට භාර ඇමති කෙනෙක් ඉන්නවා – නැත්නම් රාජ්ය සේවයේ අදාළ ක්ෂේත්රයට උදව් කරන ඇමති කෙනෙක් – ලිපියක් ලියනවා, එය ඉතා සැක සහිත, දින නැති , සම්පූර්ණ ලිපියක්, ‘එය පිලිබඳව සැලකිලිමත් විය හැක්කේ කාටද’,” ඩකට් මහතා පැවසීය.
“ඇස්පන් මෙඩිකල් මෙම ලිපිය භාවිතා කරන්නේ කුමන සන්දර්භයකදීදැයි අපට අදහසක් නැත, ඔහුටත් නැත.”
රජය ඇස්පන් වෛද්ය සමාගම සමඟ සාකච්ඡා කරමින් සිටියදී හන්ට් මහතා එය අත්සන් කිරීම කැපී පෙනෙන බව ඔහු පැවසීය.
“එබැවින් එය අසාමාන්ය ලෙස අසාමාන්ය වන අතර, ඇත්ත වශයෙන්ම, ඇමතිවරයෙකුට – හෝ, රජයේ සේවකයෙකුට ,කිසියම් සම්බන්ධතාවක් හෝ ඕනෑම කටයුත්තක් පැවැත්වීම පිලිබඳව නිසැකවම මේ ආකාරයේ ලිපියක් ලිවීම භයානක ය.”
ඇස්පන් වෛද්ය සමාගම විසින් සිව් කොන පරීක්ෂණය වෙත තහවුරු කරන ලද්දේ ඔවුන් හන්ට් මහතාගෙන් ලිපිය ඉල්ලා ඇති බවයි.
හන්ට් ගේ ප්රකාශකයා පැවසුවේ එය “ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ වැඩ සඳහා ටෙන්ඩර් කැඳවීමේදී ඇස්පන් වෛද්ය සමාගම හට සහාය දැක්වීම සඳහා ලියා ඇති අතර ජාත්යන්තර ක්රියාකාරකම් සඳහා සහාය වන ඕස්ට්රේලියානු සමාගම් සඳහා එම ලිපිය සුදුසු” බවයි.
සමාගමේ PPE කොන්ත්රාත්තු සම්බන්ධයෙන්, “මිලදී ගැනීමේ නිර්දේශ, තක්සේරු කිරීම්, අනුමත කිරීම්, කොන්ත්රාත් සාකච්ඡා හෝ තීරණ” වලට සම්බන්ධ වීම අමාත්යවරයා තරයේ ප්රතික්ෂේප කළේය.
“ඇමති හන්ට් ඇස්පන් වෛද්ය සමාගම හෝ ඔවුන්ගේ නියෝජිතයින් සමඟ කිසිදු ගිවිසුම් කොන්දේසි සාකච්ඡා කළේ නැත,”, ඇස්පෙන් සමඟ හන්ට් මහතාගේ සම්බන්ධය “අවම” ලෙස විස්තර කිරීමට ඔහුගේ ප්රකාශකයා කටයුතු කළේය.
ජාතික වෛද්ය තොගයට අනෙකුත් සැපයුම්කරුවන් මෙන්, ඇස්පන් වෛද්ය සමාගම තෝරා ගනු ලැබුවේ පොදු ටෙන්ඩරයක තරඟ කිරීමකින් තොරවය.
“සම්භාවිතා නීතිවල කාරණය වන්නේ මුදල් සඳහා හොඳම වටිනාකම ලබා ගැනීමයි. සමහර අය එය රතු පටියක් ලෙස හැඳින්විය හැකි නමුත් කාර්යක්ෂමතාව සහ හදිසිතාව අතර වෙළඳාමක් තිබේ,” ඩකට් මහතා පැවසීය.
ඔස්ට්රේලියානු ජාතික විගණන කාර්යාලය (ANAO) විසින් කරන ලද ධනාත්මක සොයාගැනීම් පෙන්වා දෙමින් රජයේ PPE ප්රසම්පාදනයේදී අත්කර ගත් මුදලට වටිනාකම හන්ට් මහතා ආරක්ෂා කළේය.
ANAO සොයා ගත්තේ – “සැපයුම්කරුවන්ගේ නොගැලපෙන නිසි කඩිසර චෙක්පත්” සහ සමහර විට ප්රමාණවත් වාර්තා තබා ගැනීමක් නොතිබුණද – තොග ප්රසම්පාදන “මහජන සම්පත් නිසි ලෙස භාවිතා කිරීම සහ කළමනාකරණය සමඟ බොහෝ දුරට අනුකූල වන” බවයි.
ඇස්පන් වෛද්ය සමාගමගේ දේශපාලන සම්බන්ධතා
සමාගමේ හිටපු අධ්යක්ෂ මණ්ඩල සාමාජිකයෙකු සහ ලොබිකරුවෙකු වන හිටපු ලිබරල් සෞඛ්ය අමාත්ය මයිකල් වුල්ඩ්රිජ් විසින් කරන ලද හැඳින්වීම ඇතුළුව සමාගම දශකයකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ ආන්ඩුවේ සහ පාර්ලිමේන්තු ලිබරල් පක්ෂයේ ජ්යෙෂ්ඨ නිලයන් සමඟ සබඳතා භුක්ති වින්දා.
Dr Wooldridge දැනට ඉන්දුනීසියාවේ Aspen හි ඩොලර් බිලියන 1.3 ක හවුල් ව්යාපාරයේ අධ්යක්ෂකවරයෙකි.
ඕස්ට්රේලියානු සුරැකුම්පත් හා ආයෝජන කොමිෂන් සභාව විසින් Dr Wooldridge සමාගම් අධ්යක්ෂවරයෙකු ලෙස තහනම් කරන ලද කාලසීමාව තුළ පවා – – හිටපු දේශපාලනඥයා ඇස්පන් වෛද්ය සමාගමේ රැස්වීම්වලට උපදේශකයෙකු ලෙස දිගටම සහභාගී විය. විශ්රාම ගම්මාන ආයෝජන යෝජනා ක්රමයක් බිඳවැටීම සම්බන්ධ විශ්වාසනීය කඩකිරීම් පිලිබදවද ඔහුට චෝදනා ඉදිරිපත් කල කාලය තුල පවා අදාළ සමාගමේ රැස්වීම්වලට මොහු සම්බන්ධ වී තිබේ.
හන්ට් ගේ ප්රකාශකයා පැවසුවේ, “කිසිම ප්රසම්පාදනයකට අදාළව ඇස්පෙන් සමාගම වෙනුවෙන් Dr Wooldridge විසින් කරන ලද කිසිදු බලපෑම් කිරීමක් පිළිබඳව අප දැනුවත්ව හෝ කිසිදු වාර්තාවක් නොමැති බවයි.”
2009 සහ 2021 අතර, Aspen Medical විසින් දේශපාලන පරිත්යාග සහ අරමුදල් රැස්කිරීමේ පැමිණීම් හරහා ලිබරල් පක්ෂයට ඩොලර් 110,000 කට වඩා ලබා දුන් අතර, COVID-19 පැතිරීම වැළැක්වීම සඳහා අගමැති Scott Morrison ඕස්ට්රේලියාවේ දේශසීමා වසා දැමූ දිනයේ Queensland LNP වෙත කරන ලද ඩොලර් 13,200 පරිත්යාගයක් ද ඇතුළත්ව තිබේ.
සමාගම ඕස්ට්රේලියානු කම්කරු පක්ෂයට නිත්ය පරිත්යාගශීලියෙකු වී ඇති අතර, එම වසර 12 ක කාලය තුළ ඩොලර් 54,000 කට ආසන්න පරිත්යාග සහ අනෙකුත් ලැබීම් ලබා දී ඇත.
මෙම වසරේදී සමාගම ඩොලර් මිලියන 40 ක කොන්ත්රාත්තුවක් සඳහා ප්රධානත වශයෙන් ආකර්ෂණය කර ගත් අතර, නව ක්වීන්ස්ලන්ත නිරෝධායන මධ්යස්ථානයක සෞඛ්ය සේවා සැපයීම සඳහා පැලස්චුක් රජය සමඟ “රහස් ගනුදෙනුවකින්” මෙම කොන්තරාත්තු ලැබුණු බව ඕස්ට්රේලියානු පුවත්පත පවසයි.
2007 සිට, සමාගමට විදේශ කටයුතු, සෞඛ්ය, ආරක්ෂක සහ රේගු සහ දේශසීමා ආරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තු මගින් විවෘත ටෙන්ඩර් නොමැතිව කොන්ත්රාත්තු ලබා දී ඇත.
කෙසේ වෙතත්, 2016 න් පසු – ඔස්ට්රේලියාව වටා එහි මූලික සෞඛ්ය සායන කාර්ය මණ්ඩලය සඳහා ඩිෆෙන්ස් සමඟ සමාගමේ ප්රධාන ගනුදෙනුව අලුත් නොකළ විට – සමාගම වඩ වඩාත් භයානක මූල්ය තත්ත්වයකට පත් විය.
2019 වන විට, එය ඩොලර් මිලියන 5 කට ආසන්න එම වසරේ බදු ගෙවීම් පෙර පාඩු පවත්වා ගනිමින් ආපස්සට යමින් තිබුණි.
කෙසේ වෙතත්, ෆෙඩරල් ආන්ඩුවේ 2020 වසංගත වියදම් වැඩසටහන, සමාගමේ වාසනාව නාටකාකාර ලෙස ආපසු හැරවීමට හේතු විය.
ඇස්පෙන් එන්නත් ලබා දීමේ සිට වයස්ගත රැකවරණ නිවාසවල කාර්ය මණ්ඩලය දක්වා සෑම දෙයක්ම කිරීමට කොන්ත්රාත්තු ලබා ගත්තේය.
2021 ජූලි වන විට අස්පෙන්හි හි පෙර ලාභය ඩොලර් මිලියන 277 දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත.
ඇස්පෙන් මෙඩිකල් සිව්කොන පරීක්ෂණය වෙත පැවසුවේ ඕස්ට්රේලියාව පුරා සහ විදේශයන්හි “අපගේ සෞඛ්ය විසඳුම් සඳහා සහය දැක්වීම සඳහා PPE ඇතුළු වෛද්ය භාණ්ඩ සහ උපකරණ ලබා ගැනීමේ සාර්ථක වාර්තාවක්” ඇති බවයි.
එය “බහුවිධ ජාතික සහ ජාත්යන්තර සැපයුම්කරුවන් සමඟ” සබඳතා ඇති බව ද පැවසීය.
ඇස්පෙන් මෙඩිකල් මුදල් විශුද්ධිකරණ පරීක්ෂණයක පැටලී ඇත
ශ්රී ලංකාවේ දකුණු වෙරළ තීරයේ හම්බන්තොට ප්රදේශයේ ඩොලර් මිලියන ගණනක රෝහල් ව්යාපෘතියකට සම්බන්ධ වීමෙන් පසු ඇස්පෙන් හෝ ඉහළ මට්ටමේ මුදල් විශුද්ධිකරණය පිළිබඳ විමර්ශනයක පැටලී ඇති බව ෆෝ කෝනර් විසින් තහවුරු කර ඇත.
එය 2012 ව්යාපෘතියක් වූ අතර ඒ සඳහා සමාගම එවකට අපනයන මූල්ය හා රක්ෂණ සංස්ථාවෙන් (EFIC – දැන් අපනයන මූල්ය ඕස්ට්රේලියාව) ඩොලර් මිලියන 18.8 ක රක්ෂණ සහතිකයක් හරහා විධිමත්ව කිරීමට ඕස්ට්රේලියානු රජයේ සහාය ලබාගෙන ඇත.
“රෝහලට උපකරණ සහ ඒ ආශ්රිත වෛද්ය සැලසුම් සහ යටිතල පහසුකම් සැපයීම” සඳහා සමාගම කුලියට ගෙන ඇති බව පදනම් කරගෙන EFIC පාර්ලිමේන්තුවට වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කරමින් මෙම කැපවීම සිදු කළ බව පැවසීය.
එය කවදා හෝ කිසියම් උපකරණයක් හෝ වෛද්ය සැලසුමක් සපයා තිබේද යන්න පිළිබඳව සිව් කොන පරීක්ෂණය වෙතින් අසු ප්රශ්නවලට පිළිතුරු දීම ඇස්පෙන් ප්රතික්ෂේප කළේය.
ව්යාපෘතිය ක්රියාත්මක කරන නෙදර්ලන්ත සමාගමක් වන EN-Projects සමඟ ඇති උප කොන්ත්රාත්තුවේ “රෝහල් ඉංජිනේරු සේවා පරාසයක් ආවරණය කරන ලද” සහ ඒ සදහා “සැපයුම්කරුවන් 20 කට අධික සංඛ්යාවක් සම්බන්ධ කර ගත්” බව සමාගමේ ප්රකාශයේ සඳහන් වේ.
කෙසේ වෙතත්, ඇස්පෙන් හි ශ්රී ලංකාවේ ප්රථම ගනුදෙනුව – Saber Vision Holdings නම් අභිරහස් බ්රිතාන්ය-වර්ජින් දූපත් හි වාසය කරන සමාගමකට යුරෝ මිලියන 1.4 (ඩොලර් මිලියන 2.1) ගෙවීම – කොළඹ පොලිසියේ අවධානයට ලක්විය.
එය යුරෝ මිලියන 4.3 ක කොටසක් වූ අතර, සමස්තයක් වශයෙන්, Aspen Medical, EN-Projects සහ ජර්මානු සමාගමක් වන Juga Bau GmbH විසින් අක්වෙරළ සමාගමට ප්රේෂණය කරන ලද ඩොලර් 537,000 ($ 759,000) ක් වූ අතර, එය ව්යුත්පන්නයක් වූ ප්රතිඵලයක් යැයි පොලිසිය සැක කරයි. (නීති විරෝධී ක්රියාවක්).
දශක ගණනාවක් තිස්සේ ශ්රී ලංකා දේශපාලනයේ ආධිපත්යය දැරූ රාජපක්ෂ පවුලට සම්බන්ධ බවට ප්රකාශ කරන කුප්රකට වූ අතරමැදියෙකු වන නිමල් පෙරේරාට මෙම සමාගම රහසිගතව හිමිව තිබේ.
2016 දී ඔහු අගමැති පුත් නාමල් රාජපක්ෂ වෙනුවෙන් මුදල් එකතු කළ බවට පාපොච්චාරණය කළ අතර එම ප්රකාශය රාජපක්ෂ මහතා අත්අඩංගුවට ගැනීමට හේතු විය.
රෝහල් ගනුදෙනුව ගැන පරීක්ෂණ කරන පොලිසිය මුලින්ම පෙරේරා මහතාගේ පුද්ගලික බැංකු ගිණුම්වලට පැමිණ ඇති පැහැදිලි කළ නොහැකි මුදල් මූලාශ්රය ගැන ප්රශ්න කළ විට ඔහු ඔවුන්ට පැවසුවේ එය ඉතාලි ව්යාපාරිකයකුගේ බවත්, ලිපිනයක් හෝ දුරකථන අංකයක් සමඟ අනන්යතාව තහවුරු කළ නොහැකි බවත්ය.
Saber Vision Holdings ගැන තවදුරටත් විමසූ විට ඔහු පොලිසියට පවසා ඇත්තේ තමන් සමාගම ගැන “කිසිවක් නොදන්නා” බවත්, “සමාගම ඔහුගේ ඉතාලි මිතුරෙකුට සම්බන්ධ විය හැකි” යැයි තමා විශ්වාස කරන බවත්ය.
බ්රිතාන්ය වර්ජින් අයිලන්ඩ්ස් වෙතින් පොලිසියට ආයතනික ලේඛන ලැබුණු විට තමයි ඔවුන් දැනගත්තේ එම සමාගම නිර්නාමික ඉතාලි ව්යාපාරිකයෙකුට අයත් එකක් නොව පෙරේරා මහතාටම හිමි බව.
ඔහු පොලිසියට බොරු කීවේ මන්දැයි හතර කොන විසින් පීඩනයට ලක් කළ පෙරේරා මහතා “නැහැ, මට පිළිතුරු දීමට අවශ්ය නැත, සමාවෙන්න” යැයි පැවසීය.
පෙරේරා මහතා සෞඛ්ය අංශයේ කිසි දිනක සේවය කර නොමැති බව තහවුරු කළ අතර තමා Aspen Medical සමඟ කිසිදු සම්බන්ධයක් නොමැති බව පැවසීය. ඔහු EN-Projects හි නියෝජිතයෙකු ලෙස සේවය කර ඇති බව ඔහු පැවසීය.
2013 දී, Saber Vision Holdings හට ගුවන් යානා නිෂ්පාදක එයාර්බස් හි මව් සමාගම වන EADS විසින් සංවිධානය කරන ලද ගෝලීය අල්ලස් යෝජනා ක්රමයකින් ගෙවා ඇති ඇමරිකානු ඩොලර් සිය දහස් ගණනක් ලැබිණි.
ශ්රී ලංකාවේ සහ ලොව පුරා එයාර්බස් ප්රචාරණ ව්යාපාරය, එයාර්බස් සහ බ්රිතාන්යයේ බරපතල වංචා කාර්යාලය අතර කල් දැමූ නඩු පැවරීමේ ගිවිසුමක විෂය බවට පත් වූ අතර, 2020 ජනවාරි මාසයේදී, ප්රංශ, බ්රිතාන්ය සහ එක්සත් ජනපදය සමඟ දූෂණ විමර්ශනය සමථයකට පත් කිරීම සඳහා එයාර්බස් බලධාරීන් ඩොලර් බිලියන 4ක් ගෙවීය.
Aspen Medical පැවසුවේ රෝහල් ව්යාපෘතිය සම්බන්ධයෙන් “ලෝකයේ කිසිම තැනක රජයේ ආයතනයකින් හෝ අධිකරණයකින් කිසිදු ඉල්ලීමක්” ලැබී නොමැති නමුත් එවැනි විමසීම් සඳහා සහාය දෙන බවයි.
එයාර්බස් ජෝගිය ප්රසිද්ධියට පත් වූයේ 2019 දී, එය Saber Vision Holdings වෙත ගෙවා වසර ගණනාවකට පසුව බව එය වැඩිදුරටත් පැවසීය.
Aspen Medical පැවසුවේ: “දූෂිත භාවිතයන්ට සම්බන්ධ සංවිධාන සමඟ වැඩ කිරීම වළක්වන ශක්තිමත් වටිනාකම් සමූහයක් අප සතුව ඇත.” ලෙසයි.