ශ්‍රී ලංකාවේ වර්තමාන තත්වයට හේතුව වුයේ නිසි දර්ශනයක් නොමැති පුරවැසියන් බිහි වීමයි. දර්ශනයක් නොමැතිකම යනු සමාජීය වශයෙන් රටක් බිඳවැටීමේ ප්‍රධානතම අංගය වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍ය නිලධාරීන්, දේශපාලන මෙන්ම පුරවැසියන්ගෙන් අති බහුතරයක් ජීවත් වන්නේ නීතියට, හෝ ආගමට ගරු නොකරමිනි. බහුතරක් එසේ ජීවත් නොවීමෙන් සාධාරණ මිනිසුන් සිය ගණනකට ගැටළු ගනනාවකට මුහුණ දීමට සිදුව තිබේ. සැමට නීතිය පිලිවෙළින් ඉගැන්වීමේ කටයුතු අප මේ වන විටත් ආරම්භ කර තිබේ. අප ඉදිරිපත් කරන පාඩම් මාලාවට න්‍යායන් මෙන්ම ප්‍රායෝගික දැනුමද ඉදිරිපත් කෙරේ. එසේ කටයුතු කිරීමෙන් අවුරුදු කිහිපයක් තුල නීතිවේදියෙකු සතු සියලුම දැනුම ඔබට ලබා ගත හැකි වනු ඇත. මීට පෙර අප තවත් මූලික පාඩම් කිහිපයක් ඉදිරිපත් කර තිබේ.
නීති පාඩම් සදහා මුලික විවරණයකි.
පළමු කොටස
නීතිය සහ නීති පද්ධති හඳුන්වාදීම
ඉගෙනීමේ අරමුණු
මෙම පරිච්ඡේදය කියවීමෙන් පසු ඔබට පහත සඳහන් දෑ කළ හැකිය.
1. නීතියේ විවිධ දර්ශනයන් – නෛතික චින්තනයේ ගුරුකුල වෙන්කර හඳුනාගෙන
2. ඒවායේ අදාළත්වය පැහැදිලි කරන්න..
3. ක්‍රියාකාරී නීති පද්ධතියකට සේවය කළ හැකි විවිධ අරමුණු හඳුනා ගන්න.
4. දේශපාලනය හා නීතිය සම්බන්ධ වන ආකාරය පැහැදිලි කරන්න.
5. නීතියේ ප්‍රභවයන් සහ වෙනත් නීතිවලට වඩා ප්‍රමුඛතා ඇති නීති හඳුනා ගන්න.
6. ශ්‍රී ලාංකා නීති පද්ධතිය , එක්සත් ජනපද නීති පද්ධතිය සහ වෙනත් නීති පද්ධති අතර මූලික වෙනස්කම් කිහිපයක් තේරුම් ගන්න.
නීතියට විවිධ අර්ථයන් මෙන්ම විවිධ කාර්යයන් ඇත. දාර්ශනිකයන් යුක්තිය සහ නීතිය පිළිබඳ ගැටළු සියවස් ගණනාවක් තිස්සේ සලකා බැලූ අතර විවිධ ප්‍රවේශයන් හෝ නීතිමය චින්තන ගුරුකුල මතු වී තිබේ. මෙම පරිච්ඡේදයේ දී, අපි එම විවිධ අර්ථයන් සහ ප්‍රවේශයන් දෙස බලනු ඇති අතර, විවිධ නෛතික චින්තනයේ ගුරුකුල සජීවිකරණය කරන අදහස් සමඟ සමාජ හා දේශපාලන ගතිකතාවයන් අන්තර්ක්‍රියා කරන ආකාරය සලකා බලමු. මේ සියල්ල පිලිබදව මනා දැනුම සමග අප නීතිය සරල බසින් ඉගෙන ගමු. ශ්‍රී ලංකාවේ නීතිය, එක්සත් ජනපදයේ “ධනාත්මක නීතියේ” සාමාන්‍ය ප්‍රභවයන් සහ එම ප්‍රභවයන්ගෙන් සමහරක් අනෙක් ඒවාට වඩා ප්‍රමුඛතාවයක් ලබා ගන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳව ද අපි සොයා බලනු ඇති අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ නීතිය පද්ධතිය, එක්සත් ජනපද නීති පද්ධතිය සහ වෙනත් නීති පද්ධති අතර මූලික වෙනස්කම් කිහිපයක් මා ඉදිරිපත් කරන්න අතර එතුලින් ඔබගේ දැනූම ලෝකය දෙසට මෙන්ම සමාජය දෙසද ඇස් හැර බැලිය හැකි වනු ඇත.
1.1 නීතිය යනු කුමක්ද?
නීතිය යනු විවිධ වේලාවන්හි විවිධ දේ අදහස් කරන වචනයකි. බ්ලැක්ගේ නීති ශබ්ද කෝෂය පවසන්නේ, නීතිය “අධිකාරිය පාලනය කිරීම සහ නීතිමය බලයක් තිබීම මගින් නියම කරන ලද ක්‍රියාකාරී හෝ හැසිරීමේ නීති රීති සමූහයකි. සම්බාධක හෝ නීතිමය ප්‍රතිවිපාක වලට යටත්ව පුරවැසියන් විසින් පිළිපැදිය යුතු හා අනුගමනය කළ යුතු දේ නීතියකි. ”බ්ලැක්ගේ නීති ශබ්ද කෝෂය, 6 වන සංස්කරණය, s.v. “නීතිය.” ( ඔබ මෙතැන් සිටම මෙම පොත් පත් සොයා බැලීමට, කියවීමට උනන්දු වනු ඇතැයි ම විශ්වාස කරමි.)
නීතියේ කාර්යයන්
(1) සාමය පවත්වා ගැනීම,
(2) තත්වය පවත්වා ගැනීම,
(3) පුද්ගල අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම.
(4) සුළු ජාතීන් බහුතරයට එරෙහිව ආරක්ෂා කිරීම,
(5) සමාජ සාධාරණත්වය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ
(6) විධිමත් සමාජ වෙනසක් සඳහා සැපයීම. සමහර නීති පද්ධති මෙම අරමුණු අනෙක් ඒවාට වඩා හොඳින් ඉටු කරයි.
ඒකාධිපති රජයක් විසින් පාලනය කරනු ලබන ජාතියකට සාමය පවත්වා ගෙන යා හැකි අතර, එය සුළු ජාතීන්ට හෝ දේශපාලන විරුද්ධවාදීන්ට (උදා: සදාම් හුසේන් යටතේ බුරුමය, සිම්බාබ්වේ හෝ ඉරාකය) පීඩාවට පත් කළ හැකිය. යටත් විජිතවාදය යටතේ, යුරෝපීය රටවල් බොහෝ විට එම යුරෝපීය ජාතීන් විසින් දේශසීමා තරමක් අත්තනෝමතික ලෙස නිර්මාණය කරන ලද රටවල සාමය පැනවීය. විසිවන සියවසට පෙර සියවස් ගණනාවකට පෙර අධිරාජ්‍යයන් ස්පාඤ්ඤ ය, පෘතුගාලය, බ්‍රිතාන්‍යය, ඕලන්දය, ප්‍රංශය, ජර්මනිය, බෙල්ජියම සහ ඉතාලිය විසින් ගොඩනඟන ලදී. නීතියේ කර්තව්‍යයන් සම්බන්ධයෙන්, අධිරාජ්‍යය සාමය බොහෝ දුරට බලහත්කාරයෙන් පවත්වා ගෙන යන්නට ඇත. නමුත් එය යථාර්ථය වෙනස් කළ අතර යටත් විජිත ජාතිය තුළ ස්වදේශික ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් හෝ සමාජ සාධාරණත්වය ප්‍රවර්ධනය කළේ කලාතුරකිනි. එය අප රට තුලද මනාව දක්නට තිබේ.
යුරෝපීය ජාතීන්ගේ කලින් යටත් විජිත වූ ජාතීන් තුළ, විවිධ ජනවාර්ගික හා ගෝත්‍රික කන්ඩායම් එකමුතු එක්සත් රජයකට එලදායි ලෙස පාලනය කිරීම නිතරම දුෂ්කර කර තිබේ. නිදසුනක් ලෙස රුවන්ඩාවේ හුටස් සහ ටුට්සිස් අතර බල අරගලයේ ප්‍රතිපලය වූයේ ටුට්සි සුලුතරය සමූල ලෙස ඝාතනයනය කිරීමයි. . ජනවාර්ගික අයිතීන් නායකයින් විසින් සූරාකනු ලැබීය. යුගෝස්ලාවියාව බිඳී ගිය විට, විවිධ ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් වන ක්‍රොඒට්, බොස්නියානුවන් සහ සර්බියානුවන් බලය බෙදා ගැනීමට වඩා ගෘහස්ථ තණබිම් සඳහා දැඩි ලෙස සටන් කළහ. ඉරාකයේ සහ ඇෆ්ගනිස්ථානයේ, පවුල්, ගෝත්‍ර, නිකායන් සහ ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්වල විවිධ කණ්ඩායම් බලය බෙදා හදා ගන්නා ජාතික පාලක මණ්ඩලයක් සමඟ එලදායී ලෙස මිශ්‍ර කිරීම දැකගත හැකිය. ලෝකය තුල සමාජ පරිසරය එයයි. ශ්‍රී ලාංකික ජනසමාජය තුළ විවිධ අයුරින් බෙදී ගොස් ඇති ගෑටළු, ප්‍රශ්න මොනවාද යන්න මා ඔබට පැහැදිලි කිරිමට අවශ්‍ය නොවේ.
නීතිය සහ දේශපාලනය
අප රටට වර්තමාන නීතික්‍රමය ස්ථාපනය කරනුයේ එංගලන්තයෙනි. 1505, පෘතුගීසීන්ගේ ආක්‍රමණයන් සමග, රෝම ලන්දේසි නීතිය ද සමග ක්‍රියාත්මක වන නීතිය, අප රට තුල ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය බහුල වශයෙන්ම ප්‍රතිරෝධ වේ. එහි නීතිමය තත්වය අද වෙනස්ය. නමුත් එක්සත් ජනපදයේ, ව්‍යවස්ථාදායකයන්, විනිසුරුවන්, පරිපාලන ඒජන්සි, ආණ්ඩුකාරවරුන් සහ ජනාධිපතිවරු නීති සම්පාදනය කරති. ප්‍රාන්ත පනහ තුළ විනිසුරුවන් බොහෝ විට ආණ්ඩුකාරවරුන් විසින් පත් කරනු ලැබේ.
පසුගිය වසර පහළොව තුළ රාජ්‍ය විනිසුරුවන් තෝරා පත් කර ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය වඩ වඩාත් දේශපාලනීකරණය වී ඇති අතර, සමාන දේශපාලන නැඹුරුවක් ඇති විනිසුරුවන් අසුන් ගැනීමට අපේක්ෂා කරන අයගේ උද්ඝෝෂණ දායකත්වය වැඩිවෙමින් පවතී. එය එහි වර්තමාන තත්වයයි. අපගේ තත්වය පිලිබදව ඔබට අමුතුවෙන් පැවැසිය යුතු නොවේ.
ෆෙඩරල් ක්‍රමය තුළ විනිශ්චයකාරවරුන් පත් කරනු ලබන්නේ තේරී පත් වූ නිලධාරියෙකු (ජනාධිපති) විසින් වන අතර අනෙක් තේරී පත් වූ නිලධාරීන් (සෙනෙට් සභාව) විසින් තහවුරු කරනු ලැබේ. ජනාධිපතිවරයා එක් පක්ෂයකින් වන අතර අනෙක් පක්ෂය සෙනෙට් ආසනවලින් බහුතරයක් දරන්නේ නම්, විනිසුරුවන්ගේ තහවුරු කිරීමේ ක්‍රියාවලියේදී දේශපාලන ගැටුම් ඇතිවිය හැකිය. එවැනි බෙදීමක් පසුගිය අවුරුදු පනහ තුළ තරමක් නිතර දක්නට එරට දක්නට ලැබේ.
බොහෝ ජාතික රාජ්‍යයන්හි (රටවල් ජාත්‍යන්තර නීතියට අනුව හැඳින්වෙන පරිදි), නීති සම්පාදනය කිරීමට සහ බලාත්මක කිරීමට බලය ඇත්තේ කාටදැයි දැන ගැනීම දේශපාලන බලය ඇත්තේ කාටදැයි දැන ගැනීමකි; බොහෝ ස්ථානවල, මිලිටරි බලය ඇති පුද්ගලයින්ට හෝ කණ්ඩායම්වලට ද නීති සම්පාදනය කිරීමට සහ බලාත්මක කිරීමට දේශපාලන බලය අණ කළ හැකිය. විප්ලවයන් දුෂ්කර හා විවාදාත්මක ය, නමුත් සෑම වසරකම පවත්නා දේශපාලන-නෛතික අධිකාරියට එරෙහිව කැරලි ඇති වේ; ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනයක් හෝ පුරවැසියන්ට වැඩි “අයිතිවාසිකම්” යනු දේශපාලනයේ සහ නීතියේ පුනරාවර්තන තේමාවකි.
මෙම පාඩමේ දිග හැරුම.
නීතිය දේශපාලන මැදිහත් වීමෙන් ඇති වන ප්රතිඵලය වන අතර, දේශපාලන භූ දර්ශනය ජාතියකින් ජාතියකට බෙහෙවින්ම වෙනස් ය.
අභ්‍යාස
1. බුරුමය සලකා බලන්න (මියන්මාරය එහි හමුදා පාලකයින් විසින් නම් කරන ලදී).
2. සාමාන්‍ය බුරුම පුරවැසියෙකුට නැති දේශපාලන අයිතිවාසිකම් මොනවාද?
3. රාජ්‍ය නොවන සංවිධානයක් යනු කුමක්ද?
4. එයට රජයට ඇති සම්බන්ධය කුමක්ද?
5. ඔබ රාජ්‍ය නොවන සංවිධානයකට දායක වන්නේද (නැතහොත් ඔබ ක්‍රියාකාරීද?)
6. ඔවුන් කුමන ආකාරයේ අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් පෙනී සිටිනවාද, ඔවුන් කුමන ආකාරයේ නීතිවලට සහය දක්වයිද, ඔවුන් කුමන ආකාරයේ නීතිවලට විරුද්ධද? (මෙහි පාඩමට අදාල නැති ප්‍රශ්න සකසා තිබුනත්, ඒවා ඔබේ දැනුම ගවේෂණය උදෙසා සකසා ඇති බැවින් ඒවා සොයන්න.)